Wat is straatintimidatie?
Straatintimidatie is een vorm van seksuele intimidatie en is een probleem dat wereldwijd voorkomt Vrouwen, meisjes en specifiek ook de LHBTIQ+ community voelen zich regelmatig onveilig op straat. Straatintimidatie kent vele vormen, maar de meeste ongewenste intimiteiten kunnen we onder de volgende punten categoriseren:
- Non-verbaal: Nafluiten, catcalling, sissen, tuffen, achtervolgd worden, bodyscans.
- Verbaal: Uitschelden, beledigen (na een afwijzing), kleineren, geld aanbieden.
- Fysiek: Ongewenst aanraken, iemand een steegje in trekken of tegen een muur drukken, iemand gewelddadig meetrekken. Let op, dit komt vaak in de buurt van aanranding!
Sinds 1 juli 2024 is straatintimidatie strafbaar. Het is verboden om iemand seksueel te benaderen op een wijze die 'vreesaanjagend, vernederend of onterend' is. Dat iets volgens de wet verboden is, betekent helaas nog niet dat het ook niet meer voorkomt. Een probleem kan juridisch strafbaar worden gesteld, maar dat betekent niet dat diezelfde sociale norm wordt overgenomen.
Wil je aan de slag met dit thema binnen jouw organisatie?
Wat is de oorzaak van straatintimidatie?
De veiligheid op straat is door straatintimidatie helaas niet gegarandeerd. Maar waarom bestaat dit fenomeen precies? De oorzaak van deze vorm van intimidatie is complex en ligt verankerd in hoe we als samenleving omgaan met gender en macht. Een belangrijke onderliggende factor zijn traditionele genderrollen: ideeën over hoe mannen en vrouwen zich ‘horen’ te gedragen. Straatintimidatie is een manier om die rollen in stand te houden. Het is geen toevallige actie, maar een tool om genderrollen af te dwingen. Wie zich niet conformeert aan deze rollen – door kleding, gedrag, seksualiteit – wordt sneller een doelwit.
Er bestaat geen eenduidig daderprofiel voor straatintimidatie. Wat we wél weten, is dat het risico op straatintimidatie groter is in omgevingen waar traditionele of rigide opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid heersen. In een zogenoemde machocultuur, waarin dominantie, stoerheid en het onderdrukken van ‘zwaktes’ als mannelijk worden gezien, neemt straatintimidatie vaak toe.
Daarnaast speelt groepsdruk een grote rol. In groepen worden grenzen makkelijker overschreden, en het ‘stoer doen’ ten koste van een ander kan dan applaus opleveren. Alcohol en drugs zijn overigens geen oorzaak van straatintimidatie, maar kunnen bestaande normen en grenzen vervagen, waardoor ongepast gedrag eerder naar boven komt. Kortom: straatintimidatie is geen losstaand fenomeen, maar onderdeel van een groter geheel van sociale verwachtingen, macht en cultuur. Het begint bij hoe we denken over gender – en dat kunnen we veranderen.
Straatintimidatie cijfers
De overgrote meerderheid van de vrouwen wordt regelmatig, soms dagelijks geconfronteerd met seksuele intimidatie op straat. In 2023 voerde Plan Internationaal een onderzoek onder meisjes uit Nederland tussen de 16 en 27 jaar: 83% van hen ervaarde seksueel ongewenst gedrag in de openbare ruimte. Bij 63% van de meisjes en vrouwen die dit meemaken beperkt dit hen ook in hun bewegingsvrijheid. Denk hierbij aan het vermijden van sportscholen, parken, het missen van hobby’s, etc.
Ook de LHBTIQ+ gemeenschap maakt geregeld straatintimidatie mee. De kwantitatieve onderzoeken hiernaar ontbreken echter. Wat we wel weten is dat in de enquête van de EU (2020) is gekeken naar de samenhang tussen seksuele voorkeur en de kans om seksuele straatintimidatie te ervaren. Hieruit blijkt dat vrouwen met een seksuele voorkeur voor vrouwen of beide genders aanzienlijk meer seksuele straatintimidatie meemaken dan (cisgender) vrouwen die een seksuele voorkeur hebben voor mannen. Ook uit een afstudeeronderzoek naar straatintimidatie van LHBTIQ+ personen en een onderzoek van RADAR naar de veiligheidsbeleving van LHBTIQ+ personen in Rotterdam komt naar voren dat zij, vooral als zichtbaar is dat zij binnen de queer gemeenschap vallen, bijvoorbeeld als ze met hun partner van hetzelfde geslacht over straat lopen, vaak last hebben van uiteenlopende vormen van straatintimidatie. Ook op het meldpunt www.initmideermijniet.nl is meer dan 10% van de meldingen LHBTIQ+ gerelateerd.
Straatintimidatie melden op intimideermijniet, waarom?
BO Diversity is in opdracht van de gemeente Breda een meldpunt voor straatintimidatie gestart. Jouw melding van straatintimidatie zorgt ervoor dat de stad beter grip kan krijgen op wat, wanneer en waar straatintimidatie het meeste voorkomt. Of je melding nu 3 jaar geleden was of net is gebeurd, het is altijd waardevol om te melden.
Door te melden help jij met het verzamelen van waardevolle input waarmee een gemeente verandering teweeg kan brengen en veiligheidsmaatregelen kan aanscherpen. Zo hebben we al plekken kunnen markeren als hotspots voor straatintimidatie waardoor er extra handhaving naartoe kan worden gestuurd, waren het aantal meldingen in het park (Breda) via dit meldpunt een van de doorslaggevende factoren om camerabewaking te verlengen in het park en zijn we in gesprek met belangrijke stakeholders waaronder de NS om te zorgen dat we de veiligheid op en rondom het station kunnen verbeteren. Meld straatintimidatie via www.initmideermijniet.nl.
Zichtbaarheid is de eerste stap is naar verandering.
